Wymagania i rola operatora drona termowizyjnego

Kim jest operator i pilot drona – różnice i obowiązki

Choć w potocznym języku terminy „operator” i „pilot drona” bywają używane zamiennie, w rzeczywistości oznaczają różne funkcje. Operator drona to osoba fizyczna lub prawna, odpowiedzialna za całość operacji lotniczej – od przygotowania planu lotu, przez nadzór nad zgodnością z przepisami, po zapewnienie odpowiedniego sprzętu. Pilot natomiast to osoba faktycznie sterująca dronem w trakcie lotu. W praktyce często jest to ta sama osoba, ale nie zawsze. Przykładowo – w firmach świadczących usługi inspekcji termowizyjnych, operatorami są zazwyczaj właściciele działalności, a piloci to przeszkoleni pracownicy. Znajomość tej różnicy ma kluczowe znaczenie przy rejestracji i uzyskiwaniu odpowiednich uprawnień.

Rejestracja operatora i nadanie numeru identyfikacyjnego

Każdy operator drona, niezależnie od jego masy czy przeznaczenia, ma obowiązek rejestracji w systemie Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Proces ten jest prosty i odbywa się online. Po zakończeniu rejestracji nadawany jest unikalny numer operatora, który należy umieścić w widocznym miejscu na każdym użytkowanym dronie. Brak numeru oznacza naruszenie przepisów, co może skutkować konsekwencjami prawnymi, szczególnie w przypadku inspekcji infrastrukturalnych wykonywanych w obszarach krytycznych. Numer ten nie tylko identyfikuje operatora, ale także potwierdza, że działa on zgodnie z europejskimi regulacjami.

Minimalny wiek i inne wymogi formalne

Aby zostać pilotem drona w kategorii otwartej, minimalny wiek to 16 lat, natomiast w kategorii szczególnej i certyfikowanej – 18 lat. Osoby niepełnoletnie mogą latać tylko pod nadzorem uprawnionej osoby dorosłej. Wymagane są także szkolenia teoretyczne, praktyczne oraz uzyskanie odpowiednich certyfikatów. W przypadku lotów z wykorzystaniem kamery termowizyjnej, często wymagane są dodatkowe kompetencje, takie jak umiejętność interpretacji danych termograficznych, znajomość zagrożeń związanych z promieniowaniem podczerwonym i obsługa oprogramowania analitycznego. Bez spełnienia tych wymogów, wykonywanie profesjonalnych usług termowizyjnych jest niemożliwe.

Struktura szkoleń dla operatorów dronów termowizyjnych

Szkolenie z termowizji – zakres i cele

Szkolenie z zakresu termowizji to jeden z kluczowych etapów przygotowania operatora drona do pracy w sektorze techniczno-inspekcyjnym. Uczestnicy zdobywają wiedzę o zasadach działania kamer termowizyjnych, interpretacji obrazów cieplnych oraz potencjalnych błędach w analizie danych. Kurs obejmuje również omówienie zastosowań termowizji w budownictwie, energetyce, przemyśle i służbach ratowniczych. Celem szkolenia jest nie tylko nauka obsługi sprzętu, ale przede wszystkim zdobycie kompetencji pozwalających na samodzielne prowadzenie inspekcji i generowanie raportów zgodnych z normami branżowymi.

Szkolenie praktyczne z dronem i symulacje awaryjne

Szkolenie praktyczne to niezbędny element przygotowania do bezpiecznego wykonywania lotów. Kandydaci uczą się manewrowania dronem, wykonywania lotów zgodnych z planem misji oraz reagowania na nieprzewidziane sytuacje. Szczególny nacisk kładzie się na symulacje awaryjne, takie jak utrata sygnału GPS, zanik łączności z kontrolerem czy konieczność lądowania awaryjnego. Uczestnicy muszą również wykazać się umiejętnością konfiguracji ustawień termowizji i synchronizacji z systemem lotu. Takie szkolenie ma na celu przygotowanie operatorów do realnych warunków pracy, w tym trudnych środowisk terenowych.

Szkolenie STS-01 i inne kursy dla kategorii szczególnej

Dla osób planujących loty w kategorii szczególnej, wymagane jest ukończenie szkolenia STS-01 (Standard Scenario 01). Obejmuje ono operacje w warunkach miejskich i zbliżeniowych, gdzie obowiązują zwiększone wymagania dotyczące bezpieczeństwa. Uczestnicy poznają zasady oceny ryzyka (SORA), procedury reagowania w sytuacjach kryzysowych oraz sposoby ograniczania potencjalnych zagrożeń. Po ukończeniu kursu i zdaniu egzaminu, operator może ubiegać się o zezwolenie na operacje w kategorii szczególnej.

Szkolenie UAVO BVLOS – loty poza zasięgiem wzroku

Loty BVLOS (Beyond Visual Line of Sight) to operacje prowadzone poza zasięgiem wzroku operatora. Wymagają one specjalistycznego szkolenia UAVO BVLOS, w ramach którego omawiane są kwestie łączności, redundancji systemów, procedury reagowania na utratę kontroli oraz obowiązki w zakresie zarządzania przestrzenią powietrzną. Loty BVLOS z użyciem kamer termowizyjnych są często stosowane przy inspekcjach długodystansowych – np. linii energetycznych czy rurociągów – i wymagają precyzyjnego planowania oraz znajomości prawa lotniczego.

Certyfikacja i dokumenty wymagane do lotów

Certyfikat kompetencji pilota – jak go zdobyć

Certyfikat kompetencji pilota to formalne potwierdzenie umiejętności niezbędnych do prowadzenia lotów dronem w kategorii otwartej i szczególnej. Proces uzyskania certyfikatu obejmuje szkolenie teoretyczne (online lub stacjonarne), egzamin teoretyczny oraz – w przypadku wyższych kategorii – egzamin praktyczny. Po zaliczeniu wszystkich etapów kandydat otrzymuje dokument potwierdzający jego kwalifikacje, ważny na terenie całej Unii Europejskiej.

Numer pilota drona i jego znaczenie

Numer pilota to indywidualny identyfikator przypisany po uzyskaniu certyfikatu kompetencji. Jest niezbędny przy rejestracji lotów, zgłoszeniach do PAŻP oraz kontaktach z instytucjami nadzorującymi przestrzeń powietrzną. W przypadku inspekcji komercyjnych, klient ma prawo zweryfikować kwalifikacje operatora właśnie po numerze pilota. To zwiększa transparentność usług i buduje zaufanie do profesjonalizmu wykonawcy.

Rola ULC w procesie certyfikacji i nadzoru

Urząd Lotnictwa Cywilnego (ULC) pełni kluczową rolę w procesie certyfikacji, nadzoru i egzekwowania przepisów związanych z lotami bezzałogowymi. ULC prowadzi rejestry operatorów, zatwierdza programy szkoleń, wydaje certyfikaty oraz reaguje na zgłoszenia dotyczące naruszeń. Współpraca z ULC to gwarancja legalności operacji oraz możliwość uzyskania wytycznych w zakresie interpretacji obowiązujących przepisów.

Kategorie operacyjne i ich znaczenie dla operatora

Kategoria otwarta – podstawowe szkolenia A1/A3 i A2

Kategoria otwarta przeznaczona jest dla użytkowników dronów o masie do 25 kg, operujących w prostych warunkach, bez konieczności uzyskiwania dodatkowych zezwoleń. Szkolenia A1/A3 obejmują loty w przestrzeni niezaludnionej, natomiast A2 – umożliwia zbliżenie się do osób postronnych. To dobry punkt startowy dla początkujących operatorów, jednak w przypadku zastosowań termowizyjnych – zwłaszcza komercyjnych – konieczne jest dalsze szkolenie w kategorii szczególnej.

Kategoria szczególna – kiedy jest wymagana i jakie szkolenia obejmuje

Kategoria szczególna dotyczy lotów wymagających oceny ryzyka i spełnienia dodatkowych warunków bezpieczeństwa. Dotyczy to m.in. lotów w pobliżu infrastruktury krytycznej, działań inspekcyjnych w miastach czy pracy na zlecenie instytucji publicznych. Operatorzy muszą ukończyć kursy STS oraz uzyskać zezwolenie operacyjne. W tej kategorii kluczowa jest precyzyjna dokumentacja, znajomość procedur i umiejętność reagowania w sytuacjach krytycznych.

Zezwolenie operacyjne i certyfikat LUC

Zezwolenie operacyjne wydawane jest na podstawie analizy ryzyka przedstawionej przez operatora. Umożliwia ono realizację złożonych misji dronem w specyficznych warunkach. Alternatywą jest certyfikat LUC (Light UAS Operator Certificate), który daje większą autonomię w planowaniu operacji. Certyfikat LUC to jednak opcja dla podmiotów o wysokim poziomie dojrzałości organizacyjnej i wdrożonych procedurach zarządzania bezpieczeństwem.

Sprzęt wykorzystywany w szkoleniach termowizyjnych

Kamera termowizyjna – funkcje i zastosowanie

Kamera termowizyjna to najważniejszy element wyposażenia w kontekście lotów inspekcyjnych z wykorzystaniem dronów. Urządzenie to umożliwia rejestrowanie promieniowania podczerwonego emitowanego przez obiekty, co pozwala na ocenę ich temperatury i identyfikację potencjalnych anomalii. W praktyce kamery termowizyjne stosuje się m.in. do lokalizowania usterek w instalacjach elektrycznych, nieszczelności w budynkach czy przegrzewających się elementów mechanicznych. Nowoczesne kamery oferują funkcje takie jak: różne palety kolorystyczne, pomiar temperatury w czasie rzeczywistym, automatyczne wykrywanie punktów krytycznych czy integrację z oprogramowaniem GIS. Ich skuteczne wykorzystanie wymaga jednak wiedzy technicznej oraz doświadczenia, które zdobywa się właśnie podczas profesjonalnych szkoleń.

Drony szkoleniowe: DJI Matrice 350 RTK i DJI Mavic 3

W szkoleniach z zakresu termowizji wykorzystywane są przede wszystkim dwa modele dronów: DJI Matrice 350 RTK oraz DJI Mavic 3 Thermal. DJI Matrice to platforma przemysłowa o dużej ładowności, umożliwiająca integrację z zaawansowanymi kamerami, czujnikami i modułami RTK dla precyzyjnej nawigacji. Sprawdza się idealnie w inspekcjach infrastruktury technicznej i dużych obiektów przemysłowych. DJI Mavic 3 Thermal natomiast to kompaktowy dron wyposażony w zintegrowaną kamerę termowizyjną i optyczną, wykorzystywany głównie w działaniach miejskich i interwencyjnych. Oba modele są używane w trakcie szkoleń praktycznych, co pozwala kursantom poznać różnice w ich obsłudze, funkcjonalności i możliwościach operacyjnych.

Systemy bezpieczeństwa: GEO, zdalna identyfikacja, FAILSAFE

Podczas szkoleń operatorzy uczą się korzystania z systemów bezpieczeństwa, które znacząco podnoszą poziom kontroli nad lotem. System GEO (Geofencing) pozwala na automatyczne ograniczanie lotów w strefach zakazanych, takich jak lotniska, obiekty wojskowe czy strefy przygraniczne. Zdalna identyfikacja (Remote ID) umożliwia służbom i innym operatorom rozpoznanie danego drona w czasie rzeczywistym, co wspiera nadzór nad przestrzenią powietrzną. System FAILSAFE natomiast uruchamia procedury awaryjne – np. automatyczny powrót do punktu startu – w przypadku utraty sygnału, rozładowania baterii czy awarii systemu. Znajomość działania i konfiguracji tych funkcji jest niezbędna do prowadzenia bezpiecznych i legalnych operacji.

Zastosowania dronów termowizyjnych w praktyce

Inspekcje techniczne i infrastrukturalne

Drony z kamerami termowizyjnymi znajdują zastosowanie przede wszystkim w sektorze przemysłowym i energetycznym. Dzięki nim możliwe jest szybkie i bezpieczne wykrywanie usterek w liniach wysokiego napięcia, transformatorach, panelach fotowoltaicznych czy instalacjach grzewczych. Termografia pozwala zidentyfikować przegrzane elementy, nieszczelności oraz miejsca o zwiększonej emisji ciepła, które mogą świadczyć o potencjalnych awariach. Co ważne, inspekcje te odbywają się bez konieczności wyłączania instalacji z eksploatacji, co znacznie redukuje koszty i ryzyko przestojów.

Fotogrametria z drona – integracja z termowizją

Coraz częściej operatorzy wykorzystują integrację termowizji z fotogrametrią. Łączenie danych wizualnych i cieplnych pozwala na tworzenie szczegółowych modeli 3D, ortofotomap i analiz przestrzennych. Tego typu rozwiązania są szczególnie przydatne w budownictwie, geodezji i zarządzaniu majątkiem technicznym. Przykładowo – możliwe jest jednoczesne ocenienie stanu pokrycia dachowego pod względem szczelności oraz geometrii. Taka synergia technologii pozwala na podejmowanie bardziej precyzyjnych decyzji projektowych i serwisowych.

Możliwości rozwoju i wsparcia dla operatorów

Szkolenia specjalistyczne i ich znaczenie

Podstawowe szkolenie to dopiero początek ścieżki zawodowej operatora drona termowizyjnego. Dostępne są liczne kursy specjalistyczne, obejmujące takie tematy jak: inspekcje paneli PV, termowizja w energetyce, loty autonomiczne czy zaawansowana analiza danych termicznych. Tego typu szkolenia nie tylko zwiększają kompetencje, ale również poszerzają zakres oferowanych usług. Dla firm świadczących usługi dronowe są one szansą na wyróżnienie się na rynku i zdobycie kontraktów wymagających wysokiej jakości realizacji i zgodności z normami branżowymi.

Dofinansowanie na szkolenie – jak je uzyskać

W Polsce dostępne są różne źródła dofinansowania do szkoleń zawodowych – zarówno dla osób indywidualnych, jak i firm. Możliwość skorzystania z funduszy z Urzędów Pracy, Krajowego Funduszu Szkoleniowego czy programów unijnych (np. POWER) sprawia, że koszty uczestnictwa w kursach mogą być znacząco zredukowane. Warto skonsultować się ze szkołą dronową lub doradcą zawodowym, który pomoże w przygotowaniu wniosku i uzasadnieniu potrzeby szkoleniowej. Dla operatorów oznacza to realną szansę na rozwój bez konieczności ponoszenia pełnych kosztów.

Przepisy i bezpieczeństwo operacji dronami

Strefy geograficzne i ograniczenia lotów

Polska przestrzeń powietrzna podzielona jest na tzw. strefy geograficzne (geozony), które określają zasady wykonywania lotów bezzałogowych statków powietrznych. W wielu z nich obowiązują ograniczenia wysokości, konieczność zgłoszenia lotu lub całkowity zakaz operacji. Operatorzy muszą znać zasady poruszania się w takich strefach i korzystać z systemów takich jak DroneRadar czy PansaUTM. Nieuwzględnienie ograniczeń może prowadzić do poważnych konsekwencji, w tym interwencji służb.

Systemy ograniczające loty i świadomość przestrzenna

Podczas szkoleń operatorzy uczą się także, jak działać zgodnie z zasadą „situational awareness” – świadomości przestrzennej. Oznacza to umiejętność oceny warunków atmosferycznych, identyfikacji przeszkód, ruchu innych statków powietrznych oraz przewidywania potencjalnych zagrożeń. Narzędzia takie jak mapy lotnicze, aplikacje kontroli ruchu dronów i ostrzeżenia NOTAM są standardowym wyposażeniem świadomego operatora. Dzięki nim możliwe jest planowanie lotów zgodnych z przepisami i realiami terenowymi.

Przepisy dronowe 2025 – aktualne regulacje i zmiany

W 2025 roku obowiązywać będą kolejne aktualizacje przepisów unijnych i krajowych dotyczących operacji BSP. Zmiany dotyczyć będą m.in. rozszerzenia obowiązku zdalnej identyfikacji, doprecyzowania warunków operacji w kategorii szczególnej oraz zwiększenia wymagań wobec szkoleń i dokumentacji. Wprowadzone zostaną także nowe standardy dla operatorów komercyjnych i instytucji wykorzystujących drony w działaniach publicznych. Aby zachować legalność działań i konkurencyjność usług, operatorzy muszą na bieżąco śledzić zmiany i dostosowywać się do obowiązujących norm.

Masz pytania? Skontaktuj się z nami!

Zapisz się na nasz newsletter!